چکیده: در نوشتار پیشین بیان شد، که «حسن خلق» از آن دست صفاتی است که به روابط میان افراد برمی گردد و اسلام به آن بسیار توجه دارد. در نوشتار پیشین به برخی از آثار دنیوی آن اشاره کردیم. در این نوشتار به بیان ادامه این آثار و نیز آثار اخروی «حسن خلق» می پردازیم.

تعداد کلمات 947 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه

6.تشویق دیگران به مسلک و آئین: یکی از فوایدی که حسن خلق به همراه دارد، تبعیت و پیروی دیگران از فرد صاحب حسن اخلاق است. از همین روی در اسلام به مومنان بسیار سفارش شده است که در رابطه با دیگران خوش برخورد باشید.[1] افرادی که این نیکویی رفتار را در شخص ببینند، به دنبال آن هستند که چه اندیشه ای باعث این خوش رفتاری در آن شده است که اینگونه رفتار می کند؟ چه دینی او را رهنمون به این رفتار کرده است که با دیگران اینگونه مهربان و خوش برخورد باشد؟ اشخاص جوینده حق با این دست از رفتارها، پی به زیبایی دین برده و قدم در راه داشتن ایمان برمی دارند.
نکته ای که در این سخن می باشد این است که بهترین راه دعوت دیگران به دین و دینداری، حسن خلق با ایشان است. همان راهی که پیامبر اعظم (صلی الله علیه و آله) با آن افراد را به دین اسلام دعوت کرد و در سفارشی فرمودند که دیگران را با غیر زبان خویش به اسلام دعوت کنید[2] و آن رفتار نیکو با ایشان است.


7.کسب تمام خوبی ها در دنیا و آخرت: این اثر حسن خلق به گونه ای هم برگیرنده دنیاست و هم در برگیراننده آخرت.  پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در روایتی فرمود: حسن خلق، خیر دنیا و آخرت را برای فرد جمع می‌کند.[3] همچنین روایت شده که خداوند هیچ خیری در دنیا و آخرت به کسی داده نمی شود مگر اینکه دو چیز را داشته باشد: حسن خلق و حسن نیت.[4]


8.استحکام بخشی نظام خانواده: خانه ای که بر اساس رفق و مدارا - دو مصداق از مصادیق حسن خلق- شکل بگیرد، سبب قوت بخشی روابط میان افراد خانواده به ویژه همسران می شود. خانواده هایی که حسن خلق در ارتباطات ایشان وجود ندارد، خانواده ای متزلزل و ناپایدار را شکل می دهند.
پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) می فرماید: هرگاه خداوند اراده کند خیر و خوبی به خانواده‌ای برساند، حسن خلق و رفق را نصیب آنان می‌کند.[5]


9.استحکام نظامات اجتماعی: همانطوری که در آثار پیشین بیان شد، حسن خلق سبب پیوند دوستی و تقویت آن می شود که این اثر یک اثر اجتماعی در اندازه کوچک است که سبب قوت بخشی نظام اجتماعی می شود. اجتماعی که رابطه ها بر اساس حسن خلق شکل بگیرد و افراد در برابر دیگری با رویی گشاده و مسئولیت پذیر برخورد کند، به ناچار راهی که در روی ایشان است، راه سعادت و خوشبختی است. در کتاب معانی الاخبار، شیخ صدوق روایتی را از امام صادق (علیه السلام) بیان می دارد که حسن خلق سبب قوت بخشی نظام اجتماعی می شود.[6]

همانطور که هر صفتی در دنیا و آخرت آثار خاصی بر آن مترتب می شود، حسن خلق هم از این امر مستثنی نیست و حتی آثار اخروی زیادی بر آن برای مومنان در نظر گرفته شده است.

در تبیین این روایت می توان بیان داشت که حسن خلق داشتن، یک امر راحتی نیست. کسی که قرار است در برابر بی ادبی دیگران، لبخند بزند، صبر را پیشه خود کند، کار سختی را باید انجام دهد و سختی ای را باید تحمل کند که اگر این کار با نیتی الهی همراه باشد، سبب کسب پاداشی بالاست. مجاهد الهی به دنبال این است که دیگران را به دین دعوت کند و در برابر دشمنی دیگران با شمشیر و اسلحه خویش مقابله می کند، و کسی که با حسن خلق با مردم برخورد می کند، نیز به همین گونه هست.

در جمع بندی مطالب می توان این سخن را بیان داشت که حسن خلق وقتی می تواند دارای آثار دنیایی و آخرتی باشد که با سرشت وجودی انسان عجین و آمیخته شده باشد. دراین فرض است که می توان این دست از آثار را از آن متوقع بود.
در روایات هم آثار دنیایی و آخرتی بسیاری برای آن برشمرده اند که همه اینها نشان از اهمیت و جایگاه ارزشمندی است که این صفت اخلاقی در نگاه اسلام دارد.